Co o schodach warto wiedzieć?

Współczesne budynki zwykle składają się z kilku kondygnacji, dlatego uwzględnienie schodów już na etapie ich projektu jest koniecznością. W domach drewnianych, podobnie jak w murowanych, coraz rzadziej projektuje się klatki schodowe, a schody lokuje się w otwartej przestrzeni holu lub eksponuje w salonie, gdzie pełnią funkcję reprezentacyjną. Ten praktyczny element architektoniczny stanowi dziś także efektowną dekorację. Choć podstawowe zadania schodów się nie zmieniły, to ich kształty ulegają ciągłym zmianom. Zależą one od układu funkcjonalnego pomieszczeń, ich wielkości i estetyki oraz funkcji jaką ma pełnić konstrukcja. Połączenie różnych poziomów tej samej kondygnacji, zapewnienie komunikacji między piętrami, a może gwarancja wygodnego dostępu na poddasze lub do piwnicy? Odpowiednio zaprojektowane schody odpowiedzą na wszelkie potrzeby.

Zgodnie z prawem

Podstawowymi elementami schodów są biegi, podesty, zabezpieczenia (balustrady) oraz dusza. Biegi to elementy pochyłe, na których kolejno umieszczane są stopnie. Na poziomych podestach, zwanych też spocznikami, możemy chwilę odpocząć, zmienić kierunek przemieszczania się lub po prostu wejść do pomieszczenia. Spoczniki występują w schodach składających się z kilku biegów i, ze względu na położenie w stosunku do stropów, dzielą się na spoczniki piętrowe i międzypiętrowe. Dusza schodów natomiast, to prześwit między biegami.

Prawidłowo skonstruowane schody muszą spełniać szereg wymogów prawa budowlanego, które gwarantują bezpieczeństwo i wygodę ich użytkowania. Podstawowe parametry to szerokość biegu i spoczników oraz szerokość i wysokość stopni. Różnią się one w zależności od przeznaczenia schodów oraz ilości osób z nich korzystających. W budynkach jednorodzinnych oraz mieszkaniach dwupoziomowych szerokość biegu i spocznika powinna mieć minimum 0,8 m. Inaczej jest w niektórych budynkach użyteczności publicznej i wielorodzinnych, gdzie szerokość biegu to przynajmniej 1,2 m, a spocznika 1,5 m.

Wysokość i szerokość stopnia są wielkościami wzajemnie zależnymi. Ich proporcje określone są za pomocą wzoru: 2h + s = 60–65 cm, gdzie h oznacza wysokość stopnia, zaś s jego szerokość. Wysokość stopni, według zaleceń prawa budowlanego, to maksymalnie 20 cm w schodach prowadzących na strych lub do piwnicy, 19 cm w domach jednorodzinnych i dwukondygnacyjnych i 16 cm w budynkach użyteczności publicznej. Aby wygodnie postawić stopę na stopniu, jego szerokość powinna wynosić 25–32 cm. Ogromne znaczenie dla komfortu chodzenia po schodach ma liczba stopni w jednym biegu. W domach jednorodzinnych wykonuje się ich zwykle 12–15. Ze względu na możliwość zmęczenia użytkowników, w biegu nie powinno być więcej niż 18 stopni, ale również nie mniej niż 3, ponieważ wtedy łatwo o potknięcie i upadek. Dosyć często popełniany błąd, podczas budowy schodów, to zbyt duży kąt ich nachylenia, co zwykle podyktowane jest chęcią zaoszczędzenia miejsca. Poruszanie się po takiej konstrukcji jest jednak uciążliwe. Optymalny kąt nachylenia to około 30º.

Od podszewki

Biorąc pod uwagę sposób konstrukcji, możemy mówić o kilku rodzajach schodów. Jednym z nich są schody płytowe, w których elementem nośnym jest pochylona płyta biegu, połączona z poziomymi płytami spoczników. Bieg może się wspierać na belkach spocznikowych lub murach klatki schodowej. Interesujący efekt uzyskamy, opierając płytę schodów na jednej belce, biegnącej centralnie wzdłuż osi poszczególnych stopni. Powstaje w ten sposób idealna forma do dużych, otwartych wnętrz, dodająca im przestronności poprzez przenikające między stopniami światło.

Kolejne rozwiązanie to schody policzkowe. Składają się one z dwóch równoległych, ułożonych na spocznikach belek policzkowych, do których przymocowane są stopnie. Jeśli konstrukcja przylega do ściany, policzek możemy zastosować tylko po jednej stronie. Można w ten sposób projektować schody o różnych formach. Ograniczeniem są jedynie możliwości kształtowania materiału, z którego wykonane są belki policzkowe. Najczęściej wykorzystuje się drewno, a do schodów konstruowanych na planie koła – pasy ze stali nierdzewnej.

Niecodzienną konstrukcję mają schody wspornikowe, w których stopnie – każdy oddzielnie – zamontowane są jednostronnie do przylegającej ściany. W przypadku schodów krętych, budowanych na planie koła, stopnie są wsparte na słupie dominującym, na którym opiera się cała konstrukcja. To kompozycja niezwykle efektowna i lekka wizualnie. Jej zaletą jest niewielka ilość przestrzeni, potrzebnej do budowy. Całości dopełnia dopasowana kształtem, elegancka poręcz.

– W schodach wspornikowych każdy stopień działa niezależnie, dlatego chodząc po nich, możemy odczuwać lekkie drgania. Nie wszyscy czują się na nich bezpiecznie, tym bardziej, że jest to zwykle konstrukcja ażurowa. Jednak, jeśli stopnie są dobrze osadzone i mają stosowną grubość, nie ma powodów do obaw – uspokaja architekt Michał Ostaniewicz z pracowni architektonicznej S&O PROJEKT z Warszawy.