Nowoczesne domy energooszczędne i pasywne

Nie każdy dom energooszczędny jest pasywny, ale każdy pasywny jest energooszczędny. Budynki energooszczędne to takie, na których eksploatację wystarcza niewielka ilość energii, a ich użytkownicy mają równocześnie zapewnione komfortowe warunki. W przypadku domów jednorodzinnych, najwięcej ciepła zużywa się na ogrzewanie, a w następnej kolejności na podgrzewanie wody, oświetlenie, sprzęt RTV i AGD. Aby ogrzewać budynki skutecznie i tanio, należy przede wszystkim zminimalizować ucieczkę ciepła przez przegrody zewnętrzne. Dzięki energooszczędnemu ociepleniu, straty energetyczne okazują się tak małe, że do ogrzewania domu może wystarczyć niewielki kocioł i mniejsza ilość grzejników, a czasem tylko kominek z wkładem grzewczym i prostym rozprowadzeniem ciepła, bez kosztownej instalacji. Z kolei w budynkach pasywnych nie instaluje się tradycyjnych nośników ciepła.

Ważny jest początek

Idea energooszczędności musi być zawarta już na etapie planów budynku. Projekty nowoczesnych domów energooszczędnych powinny zawierać  (założenia dotyczą również domu pasywnego) charakterystykę energetyczną, na którą składają się właściwości cieplne ścian, drzwi, przeszkleń, rodzaj materiałów izolacyjnych czy też parametry akustyczne. W projekcie należy również uwzględnić czynniki, które wpływają na zużycie energii. Są to nie tylko materiały użyte do budowy, ale też rozwiązania technologiczne, wpływające na pobór i wykorzystanie alternatywnych źródeł energii (np. kolektory słoneczne) oraz dobór urządzeń zużywających tradycyjną energię.

Forma i strony świata

Aby wykorzystać jak najwięcej ciepła słonecznego, przenikającego przez okna, istotne jest właściwie usytuowanie domu na działce. Kształt budynku powinien przybrać możliwie prostą i zwartą formę, bez zbędnych architektonicznych upiększeń, z małą, w stosunku do jego kubatury, powierzchnią przegród zewnętrznych. Wejście do domu najlepiej usytuować po stronie północnej. Tam również warto rozplanować pomieszczenia gospodarcze i techniczne, które nie muszą być mocno ogrzewane, jak np. garaż czy spiżarnia.

Kolejna kwestia to podział przestrzeni mieszkalnej na strefy o zróżnicowanym zapotrzebowaniu na ciepło. Na wschodniej stronie budynku powinniśmy ulokować kuchnię, od strony południowo-wschodniej taras, zaś ze względu na ilość światła słonecznego, po stronie południowej powinny znajdować się okna pokoju dziennego. Istotne jest, aby różnica temperatur w sąsiadujących pomieszczeniach nie przekraczała 8°C. Warto również rozważyć budowę domu bez podpiwniczenia, z tego powodu, że przez grunt ucieka dużo ciepła.

Zapotrzebowanie na energię

„Zwykłe” domy pożerają ok. 120 kWh/m² energii w ciągu roku. Budynki energooszczędne zużywają jej tylko od 15 do 70 kWh/m² rocznie. W porównaniu z nimi, domy pasywne wypadają doprawdy imponująco – ze swoim maksymalnym zapotrzebowaniem na energię na poziomie 15 kWh/m² w ciągu roku. Dlaczego tak mało? Bo idea budownictwa pasywnego zakłada zminimalizowanie strat ciepła do tego stopnia, że nie zachodzi potrzeba instalacji tradycyjnego ogrzewania, zaś zapotrzebowanie na ciepło pochodzi z pasywnych źródeł energii, takich jak ludzie, urządzenia gospodarstwa domowego, ciepło odzyskiwane z powietrza oraz źródła naturalne, np. energia słoneczna. Z kolei w budownictwie energooszczędnym zakłada się, że dom będzie potrzebował dodatkowego ogrzewania.

Różnice i podobieństwa

Do budowy domu pasywnego i energooszczędnego wykorzystuje się materiały bardzo wysokiej jakości i o doskonałych współczynnikach przenikania ciepła. Idealne tu będzie zastosowanie bloczków z betonu komórkowego czy ceramiki poryzowanej. Jednak, aby ograniczyć straty ciepła przez przegrody, dom pasywny musi mieć szczelne, warstwowe ściany z izolacją, pozwalającą osiągnąć współczynnik przenikania ciepła na poziomie 0,15 W/(m²K).

O ile w konstrukcji energooszczędnej możliwy jest podział przestrzeni na poszczególne pokoje, to w budownictwie pasywnym preferuje się otwarte wnętrza, ułatwiające wentylację nawiewno-wywiewną z rekuperacją oraz gruntowym wymiennikiem ciepła. Te ostatnie rozwiązania znajdują również zastosowanie w budownictwie energooszczędnym.

Typowy dom pasywny powinien być dwukondygnacyjny, niepodpiwniczony, o zwartej, prostej bryle, z dachem płaskim lub o niewielkim kącie nachylenia. W budownictwie energooszczędnym możliwe jest zastosowanie różnych kształtów dachów.